Ο φόβος του ύψους, γνωστός και ως ακροφοβία, αποτελεί μία από τις πιο συχνές φοβίες. Ακόμη και έμπειροι ορειβάτες ή πεζοπόροι μπορεί να νιώσουν δέσμιοι όταν βρεθούν σε εκτεθειμένα σημεία, όπως απόκρημνες πλαγιές ή στενά περάσματα. Ο φόβος αυτός συχνά δεν πηγάζει από το ίδιο το ύψος, αλλά από παλαιότερες αρνητικές εμπειρίες, βαθύτερα ψυχολογικά μοτίβα ή τον φόβο της απώλειας ελέγχου.
Εστίαση στη Θετική Εμπειρία
Σε ένα ειδικό σεμινάριο στο Peak District, που διοργανώθηκε από το UK section του Austrian Alpine Club, οι συμμετέχοντες ανακάλυψαν πως η εστίαση στα θετικά συναισθήματα μπορεί να αλλάξει ριζικά την εμπειρία του ύψους. Αντί να συγκεντρώνονται στην αγωνία («αν πέσω;», «αν γλιστρήσω;»), μάθαιναν να επικεντρώνονται στη χαρά του να βρίσκεσαι ψηλά, στην αίσθηση επίτευξης και στις μοναδικές εικόνες που ανοίγονται μπροστά σου.
Η θεραπεύτρια Alison Mortimer εξήγησε ότι ο εγκέφαλος μπορεί να «ξαναγράψει» τα μοτίβα του μέσω τεχνικών όπως η οπτικοποίηση, η υπνωτική χαλάρωση και η ελεγχόμενη αναπνοή. Ασκήσεις όπως το box breathing ή το coherent breathing βοηθούν στη μείωση του άγχους. Σε ομαδικές συνεδρίες ύπνωσης, οι συμμετέχοντες επιστρέφουν σε πρώιμες αναμνήσεις που πυροδότησαν τον φόβο τους, επεξεργάζοντάς τες με νέα, πιο θετική ματιά.
Συχνά, ο φόβος δεν αφορά μόνο το ύψος, αλλά έχει ρίζες σε προσωπικά βιώματα, προσδοκίες από το οικογενειακό περιβάλλον ή εμπειρίες αποτυχίας. Η αναγνώριση αυτών των παραγόντων αποτελεί το πρώτο βήμα προς την αλλαγή.
Πρακτική Εξάσκηση και Δημιουργία Νέων Συνηθειών
Η θεωρία είναι σημαντική, αλλά η πραγματική αλλαγή έρχεται μέσα από την επαναλαμβανόμενη εμπειρία. Στο σεμινάριο του Peak District, οι συμμετέχοντες βγήκαν στην πράξη, με καθοδήγηση έμπειρων εκπαιδευτών.
Το πρώτο βήμα ήταν ασφαλή abseils (κατάβαση με σχοινί), ώστε το σώμα να συνηθίσει σταδιακά την αίσθηση του ύψους. Στόχος δεν ήταν να «δοκιμαστούν τα όρια», αλλά να δημιουργηθεί μια ουδέτερη, επαναλαμβανόμενη εμπειρία που σταδιακά θα έχανε τον φόβο. Όπως είπε ο εκπαιδευτής: «Θέλω στο τέλος να βαρεθείτε να βρίσκεστε στο ύψος».
Καθώς οι μέρες περνούσαν, οι ασκήσεις γίνονταν πιο απαιτητικές: από εύκολες κατηφόρες σε βράχια, σε κάθετες καταβάσεις και στη συνέχεια σε πιο τεχνικές αναβάσεις και εκτεθειμένα περάσματα. Οι συμμετέχοντες μάθαιναν να αναπνέουν βαθιά, να ελέγχουν τις σκέψεις τους και να εστιάζουν στο θετικό συναίσθημα. Το σώμα τους προσαρμοζόταν, και ο εγκέφαλος μάθαινε πως το ύψος δεν είναι απειλή αλλά μια πρόκληση που μπορεί να ξεπεραστεί.
Στην κορύφωση του προγράμματος, οι συμμετέχοντες έκαναν μια μικρή αναρρίχηση σε φυσικό βράχο, βιώνοντας το «flow» – την αίσθηση απόλυτης συγκέντρωσης και αρμονίας σώματος και μυαλού. Οι αρχάριοι ένιωσαν πως έκαναν κάτι αδιανόητο για αυτούς, ενώ οι πιο έμπειροι ανανέωσαν την αυτοπεποίθησή τους.
Το Κλειδί: Νέες Συνήθειες
Οι εκπαιδευτές τόνισαν ότι ο φόβος δεν εξαφανίζεται αμέσως, αλλά μπορεί να «ξαναπρογραμματιστεί» ώστε να λειτουργεί προστατευτικά χωρίς να αναστέλλει τη δράση. Βασικές στρατηγικές περιλαμβάνουν:
Εστίαση στη λογική και στη μέθοδο, όχι στον φόβο.
Αναζήτηση μικρών, θετικών εμπειριών στο ύψος και επανάληψή τους.
Συνειδητή αναπνοή και έλεγχος του καρδιακού ρυθμού.
Μετατροπή της αδρεναλίνης σε ενθουσιασμό και αίσθηση επιτυχίας.
Μετά το τέλος του σεμιναρίου, πολλοί συμμετέχοντες έφυγαν με ένα χαμόγελο, ανανεωμένη αυτοπεποίθηση και μια λίστα στόχων για το μέλλον: κορυφογραμμές, διαδρομές και εμπειρίες που κάποτε φαινόντουσαν απρόσιτες.
