Τουρίστες εδώ, τουρίστες εκεί, τουρίστες παντού. Αυτό δεν είναι απλώς μια υπερβολή, αλλά η σκληρή πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν πλέον οι αγρότες και οι κάτοικοι σε πολλές περιοχές των ιταλικών Άλπεων και των Δολομιτών. Οι εικόνες φυσικής ομορφιάς που κυκλοφορούν κατά χιλιάδες στα social media, έχουν μετατρέψει απομονωμένα βουνά σε τουριστικούς προορισμούς υψηλής επισκεψιμότητας – πολλές φορές εις βάρος των τοπικών κοινοτήτων και του ίδιου του περιβάλλοντος.

Από το Instagram... στο τουρνικέ

Με φόντο την ανεξέλεγκτη αύξηση των επισκεπτών, αγρότες στην περιοχή Alto Adige πήραν την κατάσταση στα χέρια τους. Τοποθέτησαν τουρνικέ και πλέον ζητούν από τους τουρίστες να πληρώνουν εισιτήριο 5 ευρώ για να περάσουν από ιδιωτικές εκτάσεις που οδηγούν σε «Instagrammable» τοπία όπως η Seceda και οι Τρεις Κορυφές (Drei Zinnen). Η επιλογή αυτή δεν έγινε τυχαία: οι ουρές φτάνουν ακόμη και τα 4.000 άτομα την ημέρα, ενώ οι εικόνες αυτών των συνωστισμένων σημείων –αντί να αποθαρρύνουν– λειτουργούν ως πόλος έλξης για ακόμη περισσότερους επισκέπτες.

Ο πρόεδρος της Αλπικής Λέσχης Alto Adige, Κάρλο Ζανέλα, δείχνει ξεκάθαρα τους υπαίτιους: τους influencers. Για τον ίδιο, το πρόβλημα δεν είναι μόνο ο αριθμός, αλλά και η απροετοίμαστη νοοτροπία των επισκεπτών. «Τώρα έχω δει ανθρώπους να ανεβαίνουν στη Seceda με ομπρέλες και σαγιονάρες», λέει χαρακτηριστικά.

Τουρίστες χωρίς όρια, κάτοικοι χωρίς φωνή

Ο αγρότης και πρώην πρωταθλητής του σνόουμπορντ, Τζορτζ Ραμπάνσερ, είναι ένας από τους ιδιοκτήτες που αποφάσισαν να θέσουν όρια. «Όλοι διασχίζουν τις ιδιοκτησίες μας και αφήνουν σκουπίδια. Ήταν μια κραυγή για βοήθεια», δηλώνει, επισημαίνοντας την απουσία στήριξης από τις αρχές.

Ο Ζανέλα, από την πλευρά του, υποστηρίζει ότι το κράτος θα έπρεπε να συμβάλει στη διαχείριση της τουριστικής πίεσης – και μάλιστα χωρίς δισταγμούς: «Θα αύξανα την τιμή στα 100 ευρώ και θα έκλεινα τους λογαριασμούς των influencers», τονίζει.

Η Ιταλία θεσπίζει κανόνες

Το φαινόμενο της κακής τουριστικής συμπεριφοράς δεν περιορίζεται μόνο στα βουνά. Νέοι κανονισμοί εφαρμόζονται πλέον σε όλη τη χώρα. Στην Τοσκάνη, τη Λιγουρία και άλλες περιοχές, η κυκλοφορία με μαγιό ή γυμνό στήθος μακριά από την παραλία επισύρει πρόστιμα έως και 500 ευρώ. Στην παραλία La Pelosa της Σαρδηνίας, ο αριθμός των λουομένων περιορίζεται στους 1.500. Το κάπνισμα, οι τρύπες για ομπρέλες, ακόμα και η δυνατή μουσική απαγορεύονται ή περιορίζονται αυστηρά.

Τα μέτρα αυτά αντικατοπτρίζουν μια ευρύτερη κοινωνική και πολιτισμική σύγκρουση ανάμεσα στη φιλοξενία και την αυτοπροστασία. Πώς διατηρεί κανείς τη φυσική ομορφιά και τον χαρακτήρα ενός τόπου όταν ο τουρισμός ξεφεύγει από κάθε όριο;

Η τουριστική ισορροπία ως στοίχημα για το μέλλον

Η κατάσταση στις Άλπεις δείχνει πόσο εύθραυστη μπορεί να γίνει η ισορροπία ανάμεσα στη φυσική κληρονομιά και την τουριστική ανάπτυξη. Ο υπερτουρισμός δεν είναι μόνο πρόβλημα της Βενετίας ή της Ρώμης. Απειλεί πλέον ακόμη και τα πιο απομονωμένα βουνά.

Η Ιταλία δεν λέει «όχι» στους επισκέπτες. Λέει όμως «ναι» στον σεβασμό, στον προγραμματισμό και –τελικά– στην ανάγκη για ένα νέο μοντέλο τουρισμού: πιο υπεύθυνο, πιο βιώσιμο, και λιγότερο εξαρτημένο από τα likes.