Σε μια εποχή όπου η φύση συχνά εμπορευματοποιείται, τα καταφύγια βουνού αντιμετωπίζουν έναν σιωπηλό κίνδυνο: τη μετατροπή τους από χώρους υποστήριξης των ορειβατών σε τουριστικά κέντρα αναψυχής. Είναι ζωτικής σημασίας να θυμηθούμε τον πραγματικό ρόλο που καλούνται να παίξουν: την ασφαλή φιλοξενία ορειβατών και πεζοπόρων, την προστασία του περιβάλλοντος και την προώθηση της ορεινής κουλτούρας, όχι τη διασκέδαση ή την πολυτέλεια.
Ο Ιστορικός Ρόλος των Καταφυγίων
Από τη δεκαετία του 1930 και μετά, τα καταφύγια ιδρύθηκαν από ορειβατικούς συλλόγους για να προσφέρουν:
-
Ασφάλεια σε όσους κινούνται σε δύσβατες περιοχές.
-
Στέγη και βασική διατροφή για όσους εξερευνούν τα βουνά.
-
Υποστήριξη σε περίπτωση ανάγκης ή κακοκαιρίας.
Δεν σχεδιάστηκαν για να παρέχουν πολυτελή δωμάτια, ή οργανωμένες ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Η ουσία τους ήταν (και πρέπει να παραμείνει) λιτή, λειτουργική και απόλυτα προσαρμοσμένη στο φυσικό περιβάλλον.
Η Μετατόπιση προς την Εμπορευματοποίηση
Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μια αυξανόμενη πίεση για μετατροπή ορισμένων καταφυγίων σε “ελκυστικούς τουριστικούς προορισμούς”:
-
Επενδύσεις σε ανέσεις που δεν συνάδουν με το πνεύμα του βουνού.
-
Μαζική προσέλευση επισκεπτών χωρίς ορειβατική εμπειρία.
-
Δραστηριότητες που προκαλούν περιβαλλοντική επιβάρυνση και αλλοίωση του χαρακτήρα των βουνών.
Αυτό αλλοιώνει τον σκοπό του καταφυγίου και δημιουργεί μια μορφή τουρισμού που δεν έχει θέση στα μεγάλα υψόμετρα.
Γιατί Είναι Σημαντικό να Μείνουν Πιστά στον Σκοπό τους
-
Προστασία του περιβάλλοντος: Η λειτουργία των καταφυγίων με λιτότητα συμβάλλει στην ελαχιστοποίηση του ανθρώπινου αποτυπώματος.
-
Σεβασμός στην ορεινή φιλοσοφία: Το βουνό δεν είναι χώρος για επίδειξη ή άνεση, αλλά για εσωτερική γαλήνη, πειθαρχία και επαφή με το φυσικό στοιχείο.
-
Ασφαλής φιλοξενία για τους πραγματικούς χρήστες: Όταν κατακλύζονται από μη εξειδικευμένους τουρίστες, οι ορειβάτες συχνά βρίσκουν τα καταφύγια γεμάτα ή ακατάλληλα για τις ανάγκες τους.
Η Λύση: Καθαροί Ρόλοι και Ρυθμίσεις
Δεν είναι κακό να υπάρχουν τουριστικές δομές στο βουνό. Όμως, αυτές πρέπει να είναι διακριτές από τα ορειβατικά καταφύγια. Η πολιτεία, οι τοπικές κοινωνίες και οι ορειβατικοί σύλλογοι οφείλουν:
-
Να κατοχυρώσουν θεσμικά τον ρόλο του καταφυγίου.
-
Να θέσουν όρια στον αριθμό επισκεπτών.
-
Να εξασφαλίσουν τη λειτουργία τους από πιστοποιημένους ανθρώπους της ορειβασίας.
Συμπέρασμα
Τα καταφύγια βουνού δεν είναι ξενοδοχεία. Δεν είναι χώροι για selfies, πάρτι ή διακοπές πολυτελείας. Είναι καταφύγια, όπως λέει και η λέξη: τόποι προστασίας, απλότητας και σεβασμού προς το βουνό. Αν θέλουμε να διατηρήσουμε την ορεινή κουλτούρα ζωντανή, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι τα καταφύγια εξυπηρετούν τον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκαν — και μόνο αυτόν.
Η Αναγκαιότητα για Ρυθμιστικό Πλαίσιο
Η Πολιτεία και οι τοπικές Αρχές θα πρέπει:
-
Να ξεχωρίσουν νομικά τα ορειβατικά καταφύγια από τους ορεινούς τουριστικούς ξενώνες.
-
Να επιβάλουν κριτήρια πρόσβασης και χρήσης για τη διατήρηση της ασφάλειας και του χαρακτήρα τους.
-
Να στηρίξουν τους ορειβατικούς συλλόγους που έχουν τη γνώση και την εμπειρία να διαχειρίζονται τέτοιους χώρους με σεβασμό.
Κατακλείδα
Το βουνό δεν είναι τουριστικό προϊόν. Είναι πολιτισμός, φυσική ισορροπία και εσωτερική εμπειρία. Τα καταφύγια δεν είναι για να τραβήξεις φωτογραφία με εσπρέσο στον ήλιο. Είναι για να προστατευτείς από τον καιρό, να μοιραστείς δυο κουβέντες με συνορειβάτες, να αφουγκραστείς τον άνεμο πάνω από το δάσος. Αν δεν διασφαλίσουμε τη λειτουργία τους με βάση αυτό το πνεύμα, τότε τα βουνά θα χάσουν κάτι βαθύτερο από τη σιωπή τους: θα χάσουν το νόημά τους.
