Τα θρυλικά Τζουμέρκα (Αθαμανικά Όρη) στη νότια Πίνδο επισκέφτηκε ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου στην καθιερωμένη πολυήμερη εξόρμησή του εκτός Κρήτης κατά το διάστημα από 7 έως 11 Ιουλίου 2025. Τυχεροί οι περίπου 30 συμμετέχοντες από όλον τον νομό κι από άλλα μέρη της Κρήτης, καθώς απόλαυσαν τη μαγευτική  φύση με τα δάση, τα ποτάμια και τις πηγές, τα ψηλά βουνά με τ’ αγριολούλουδα και τα θρυλικά μαστοροχώρια, που λόγω της απομόνωσής τους, διατηρούν έντονη την παράδοση και την αυθεντικότητά τους.

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ

Ξεκινώντας νωρίς το πρωί της Δευτέρας από τον Πειραιά και διασχίζοντας όλη σχεδόν τη βόρεια Πελοπόννησο ως τη φαντασμαγορική  γέφυρα Ρίου-Αντίριου κάνουμε πρώτη στάση στη κωμόπολη του Αιτωλικού κοντά στο Μεσολόγγι, την επονομαζόμενη Βενετία της Ελλάδας, επειδή είναι κτισμένη σε πέντε μικρές νησίδες στη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου, ένα πολύ ιδιαίτερο μέρος με τους βιότοπους  και τα αποδημητικά πουλιά, τα γραφικά στενά και τα παραδοσιακά μαγαζιά.  Επόμενη στάση η πανέμορφη Ροδαυγή Άρτας με τη φημισμένη εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, την όμορφη πλατεία και την πηγή κάτω απ’ τα καταπράσινα πλατάνια.

ΠΡΑΜΑΝΤΑ ΚΑΙ HOTEL TZOUMERKA

Νωρίς το απόγευμα φτάνουμε στο κεφαλοχώρι της περιοχής, τα Πράμαντα, χωριό μακρυνάρι με όμορφη πετρόκτιστη πλατεία, πηγές και γραφικά ταβερνάκια με εξαιρετικό φαγητό (κυρίαρχα εδέσματα η προβατίνα και οι πίτες). Παντού κυριαρχούν μνημεία αφιερωμένα στους φημισμένους μαστόρους-εργάτες της πέτρας! Κοντά στο χωριό είναι και το σπήλαιο της Ανεμότρυπας με εσωτερική λιμνούλα. Το ξενοδοχείο μας, HOTEL TZOUMERKA, πνιγμένο στο πράσινο και με θέα την τρομερή Στρογγούλα θα είναι το ορμητήριό μας για τις επόμενες μέρες. Εδώ θα παίρνουμε το παραδοσιακό πρωινό με την πίτα, που θα μας φτιάχνει η κυρία Ελένη ξυπνώντας απ’ τα χαράματα, θα κάνουμε ιππασία τα απογεύματα μέσα στο πυκνό δάσος και στο τέλος στο κιόσκι πάνω στο λοφάκι υπό το φως του ολόγεμου φεγγαριού θα κάνουμε και το αποχαιρετιστήριο πάρτι μας χορεύοντας ηπειρώτικά και κρητικά!

ΠΟΡΕΙΑ 1Η: Η ΔΙΑΣΧΙΣΗ ΤΗΣ ΣΤΡΟΓΓΟΥΛΑΣ

Η Στρογγούλα στα 2.112 είναι η βόρεια απόληξη των Αθαμανικών Ορέων κι ούτε καν η ψηλότερη κορφή τους (είναι η Κακαρδίτσα στα 2429!). Είναι ωστόσο η πιο δημοφιλής λόγω της θέας και της όμορφης φύσης της. Αποβραδίς μας τρόμαξε με τον όγκο της να υψώνεται πάνω απ’ το ξενοδοχείο κι έκανε αρκετούς να το ξανασκεφτούν. Ωστόσο νωρίς το πρωί της Τρίτης 12 ορειβάτες απ’ την παρέα ξεκινάμε από το ορειβατικό καταφύγιο των Πραμάντων υπό την καθοδήγηση του Λάκη και του Γιώργου απ’ τους Μελισσουργούς. Η μέθοδος των τριών του Λάκη είναι το μότο μας: «3 ώρες ανάβαση, τρεις ώρες διάσχιση, τρεις ώρες κατάβαση». Χρονοδιάγραμμα που ακολουθήσαμε πιστά κόβοντας ενίοτε απ’ τις στάσεις μας.

Τι να πρωτοπεί κανείς για τη Στρογγούλα; Επιβεβαίωσε τη φήμη της μέχρι τέλους: απίστευτη η θέα στα χωριά των Πραμάντων και των Μελισσουργών, ως την κοιλάδα του Άραχθου χωμένη στην πρωινή ομίχλη, την κορυφογραμμή των υπόλοιπων Τζουμέρκων, τα ελατοδάση με το κυπαρισσί τους χρώμα. Κι ακόμα, αν και λίγο πριν τα μέσα του καλοκαιριού, η φύση εδώ δείχνει σημάδια μιας όψιμης άνοιξης: πράσινο γρασίδι σαν χλοοτάπητας, αγριολούλουδα και πεταλούδες, μυρωδικά βότανα, που ευωδιάζουν την πορεία μας. Στο τέλος της περνάμε δίπλα από τον εντυπωσιακό βράχο της Ρόκας, πολύ γνωστό από τις αναρριχήσεις, που θυμίζει τοπίο φαρ ουέστ, έτσι καθώς υψώνεται από τα πράσινα λιβάδια στα οποία βόσκουν κοπάδια γελάδια αλλά και άγρια άλογα!!!

Δύσκολη η πορεία; Σίγουρα για έμπειρους ορειβάτες: Ένας Ψηλορείτης να την ανέβεις κι άλλος μισός για τη διάσχιση(«Μα όλα με τον Ψηλορείτη τα συγκρίνετε εσείς οι Κρητικοί», μου είπε ένα φίλος συνορειβάτης κάποτε. Ε ναι!)! Συνολική υψομετρική 1.300 μ. και 13 χλμ. Επικίνδυνη; Όχι και τόσο: Η διάβαση στα λίγα εκτεθειμένα σημεία διευκολύνεται από συρματόσχοινο κι εξάλλου είναι τόσο σύντομη, που δεν προλαβαίνεις ούτε να φοβηθείς. Κατά τη διάσχιση σε κάποια σημεία περπατάς σε λαιμό με κοψιές απ’ τη μια και την άλλη πλευρά, που σου προκαλεί δέος, χωρίς ωστόσο να σε αποτρέπει. Η μακριά και κουραστική κατάβαση από το Λυγκόρεμα αποδείχτηκε για μας η πιο δύσκολη διαδικασία της ημέρας. Απολαύσαμε ωστόσο χουφτιές αγριοφράουλες που ξεφύτρωναν εδώ κι εκεί. Κοντά στο ρέμα συναντήσαμε ακόμα και ορχιδέες, περίεργο γι’ αυτήν την εποχή. Τελικά η πορεία ολοκληρώθηκε θριαμβευτικά με μια δροσερή μπύρα στους γραφικούς Μελισσουργούς!

ΠΟΡΕΙΑ 2Η: ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΑΜΑΝΤΑ στους ΜΕΛΙΣΣΟΥΡΓΟΥΣ

Εδώ μεταδίδει ο Γιάννης (ίσως και με τη βοήθεια του chatgpt!!!), καθώς εγώ πήγα Στρογγούλα: «Ξεκινήσαμε την κυκλική μας διαδρομή από το ξενοδοχείο "Τζουμέρκα" στην περιοχή Τσόπελα, με κατεύθυνση το καταφύγιο Πραμάντων, ακολουθώντας ένα καταπράσινο, ευχάριστο μονοπάτι με εναλλαγές στο τοπίο. Αξιοσημείωτα σημεία της διαδρομής: Μονή Αγίας Παρασκευής (0,6χλμ). Πρώτη σύντομη στάση στη μικρή αλλά ιστορική μονή, φωλιασμένη μέσα στη φύση. Ορειβατικό καταφύγιο Πραμάντων (1,4 χλμ), με εξαιρετική θέα προς τις κορυφές των Τζουμέρκων και δυνατότητα ξεκούρασης. Καταρράκτης Κεφαλόβρυσου (2,8χλμ), το πιο εντυπωσιακό φυσικό τοπίο της διαδρομής, καθώς  ο καταρράκτης ξεπροβάλλει μέσα από το βραχώδες τοπίο και τα νερά του αναβλύζουν όλο τον χρόνο. Καταφύγιο Μελισσουργών  (4,5 χλμ) όπου, αφού επισκεφτήκαμε το πέτρινο τοξωτό γεφύρι, απολαύσαμε στιγμές δροσιάς και χαλάρωσης κάνοντας μπάνιο στο ρυάκι κάτω από τα πλατάνια και στη συνέχεια για φαγητό και μπυρίτσα στην παραδοσιακή πλατεία του χωριού»! Διαδρομή ήπια και φυσιολατρική 10,5 χλμ με 450 υψομετρική.

ΠΟΡΕΙΑ 3Η: ΣΥΡΡΑΚΟ-ΚΑΛΑΡΥΤΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΞ

Η διαδρομή που πραγματοποιήσαμε το πρωί της Τετάρτης ίσως είναι μία από τις ωραιότερες της Ελλάδας. Ξεκινήσαμε νωρίς παίρνοντας το όμορφο καλοχτισμένο μονοπάτι μέσα στο δάσος, που μας οδηγεί στους Καλαρρύτες σε υψόμετρο 1.200 μέτρων. Το χωριό, όπως και το διπλανό του, Συρράκο, -βλαχοχώρια και τα δύο- έχει ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς απ’ την Unesco κι έχει παράδοση στην αργυροτεχνία και τη χρυσοχοΐα (ο ιδρυτής του διεθνούς φήμης οίκου BVLGARI κατάγεται από εδώ). Η μεγάλη αγουροξυπνημένη πλατεία του χωριού, καθώς και το φημισμένο καφενείο-ταβέρνα του Ναπολέοντα Ζάγκλη μας εντυπωσιάζουν, αλλά πρέπει να συνεχίσουμε. Παίρνουμε δασοσκεπές πετρόκτιστο μονοπάτι μοναδικού κάλλους, ομορφιάς και μαστοριάς, που θα μας οδηγήσει στο Συρράκο. Αν και βρίσκεται σε ίδιο υψόμετρο, για να το προσεγγίσουμε πρέπει να κατέβουμε χαμηλά στο ρέμα και το γεφύρι του Χρούσια κι έπειτα να ανηφορίσουμε πάλι. Πορεία μέτριας δυσκολίας, αλλά αφάνταστης ομορφιάς. Το Συρρράκο είναι πιο αρχοντικό και προσεγμένο –του έγινε και μια γενική αναπαλαίωση από κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης πριν λίγα χρόνια. Καθώς φτάνουμε μεσημέρι ο ήλιος αντανακλά στις πέτρινες πλάκες της σκεπής κι αυτές αστράφτουν. Είναι η πατρίδα του Κωλέττη, πρώτου Πρωθυπουργού της Ελλάδας, καθώς και των ποιητών Κρυστάλλη και Ζαλοκώστα, των οποίων προτομές υπάρχουν στο χωριό.

Η πορεία μας συνεχίζεται, λίγο στην άσφαλτο κι έπειτα σε κατηφορικό μονοπάτι που γρήγορα μας βυθίζει σε καταπράσινο δάσος  οξιάς, που μας κρύβει τον ήλιο. Από εδώ ακολουθώντας την πορεία του νερού θα φτάσουμε στον παλιό νερόμυλο των πηγών της Κουιάσας, που λειτουργεί σήμερα ως καφέ. Εδώ αρκετοί θα απολαύσουν τους καταρράκτες κι ένα σύντομο μπανάκι με το καφεδάκι τους, ενώ κάποιοι άλλοι θα προχωρήσουν από το μονοπάτι το παλιό, που ήταν κάποτε καταπότης, ως τις πηγές με το τυρκουάζ χρώμα κι οι πιο τολμηροί θα βουτήξουν στα κρύα νερά, ενώ οι υπόλοιποι απλά θα αφεθούν να μαγευτούν από τον ήχο του νερού και τα ολοκάθαρα χρώματά του. Ο χρόνος λίγος για το νεραϊδένιο μέρος αλλά βιαζόμαστε για την περίφημη Μονή Κηπίνας, που κλείνει στις 5: ένα κτίσμα που στέκει αγέρωχο, κολλημένο σαν στρείδι στον απόκρημνο βράχο. Έχει μια κινητή γέφυρα -σώζεται ακόμα η τροχαλία της-, που το «γειώνει» όταν απλωθεί ή που κρατάει μακριά εχθρούς και βέβηλους, όταν μαζευτεί. Ποια πίστη όπλισε το χέρι του κτίστη, το θάρρος του αναχωρητή, που επέλεξε να κάνει ιερό του την αετοφωλιά αυτή; Σκέψεις που περνούν απ’ το μυαλό μας, καθώς το λεωφορείο μας οδηγεί πίσω στους Καλαρρύτες, που έχουν φορέσει πια τα γιορτινά τους και με τα κλαρίνα στα μεγάφωνα μας περιμένουν φιλόξενα.

Πορεία χαλαρή μεν, 16 χιλιομετράκια δε με 750 υψομετρική, κι εύκολη δεν την λες, απλά ήταν τόσο όμορφη που κανένας δεν δυσανασχέτησε!

ΡΑΦΤΙΝΓΚ ΣΤΟΝ ΑΡΑΧΘΟ

Για την τελευταία μέρα αφήσαμε ως αποθεραπεία το ράφτινγκ στον ποταμό Άραχθο. Με τα παιδιά της Via natura φορέσαμε τα κράνη και τα σωσίβιά μας, πήραμε τα κουπιά μας, χωριστήκαμε στις βάρκες και με τον οδηγό μας ξαμοληθήκαμε στο ποτάμι. Δυστυχώς τα νερά έχουν χαμηλώσει πολύ κι οι εργαζόμενοι φοβούνται ότι μετά βίας θα βγάλουν τη σεζόν. Μπορεί εμείς να ζηλεύουμε τις πηγές, το νερό, τα ποτάμια, όμως όσοι μένουν εδώ βλέπουν την κλιματική αλλαγή εξίσου έντονη. Όπως μας έλεγε κι ο Λάκης ο Σάββας στη διάσχιση της Στρογγούλας, κάποτε υπήρχαν χιόνια σ’ αυτήν που δεν έλιωναν ποτέ, τώρα τίποτα! 
Για την ώρα πάντως θα ρίξουμε ένα δροσιστικό μπάνιο στο ποτάμι. Έπειτα θα επισκεφτούμε το περίφημο γεφύρι της Πλάκας, το μεγαλύτερο μονότοξο  των Βαλκανίων, που ολοκληρώθηκε το 1866 με πρωτομάστορα τον Κώστα Μπέκα απ’ τα Πράμαντα κατά την τρίτη προσπάθεια ανέγερσης (οι δυο πρώτες αποτυχημένες). Μάλιστα ο θρύλος θέλει να χρησιμοποιείται κονίαμα από χιλιάδες αβγά για τη στήριξή του!!! Όλα αυτά δείχνουν τη σημασία του! Ως το 1913 αποτέλεσε και το πέρασμα από την ελεύθερη νότια Ελλάδα στην οθωμανική βόρεια! Τέλος κατέρρευσε μέρος του το 2015 λόγω υπερχείλισης του ποταμού, αλλά αναστηλώθηκε ως το 2019 από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Έτσι σήμερα είναι ακόμα εκεί, για να το θαυμάζουμε!

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ- ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Η εξόρμησή μας στα Τζουμέρκα κάποτε έλαβε τέλος κι η επιστροφή ήταν εξίσου ενδιαφέρουσα με στάσεις στο γιοφύρι της Άρτας, τη Ναύπακτο και τον Ισθμό της Κορίνθου. Η διοργάνωση της ήταν καταρχάς μια ομαδική υπόθεση: συνέβαλαν σε αυτή Γιάννης Πάγκαλος, Μαρία Μετζογιαννάκη, Σοφία Σιδηροπούλου, Γιώργος Βαρδάκης από πλευράς του Συλλόγου, αλλά χρήσιμες πληροφορίες πήραμε από τη Μαρία Βλάση και τον ΕΟΣ Ρεθύμνου, τον Αλέξη Καραβασίλη του ΕΟΣ Ηρακλείου, τον Δημήτρη Ρίνη του ΕΟΣ Καρδίτσας. Ακόμα οφείλουμε ένα ευχαριστώ στους συνεργάτες μας: τον Λάκη και Γιώργο Σάββα από τους Μελισσουργούς, την οικογένεια Βάννα και το Hotel Tzoumerka, τον δικό μας πια λεωφορειο-άνθρωπο, τον Κώστα Καμαρίτη, τα παιδιά της Via natura και όλους όσους βρέθηκαν στον δρόμο μας. Να είμαστε όλοι καλά να ταξιδεύουμε! Εις το επανιδείν!