Αν και μικρή σε μέγεθος, η Ελλάδα μοιάζει με φυσικό μωσαϊκό. Βουνά που υψώνονται απότομα πάνω από τη θάλασσα, υγρότοποι γεμάτοι ζωή, δάση που θυμίζουν βόρεια Ευρώπη και τοπία που φέρνουν στον νου αφρικανικές εικόνες συνυπάρχουν σε ελάχιστες αποστάσεις. Αυτή η σπάνια γεωγραφική και κλιματική ποικιλία γέννησε έναν από τους πλουσιότερους φυσικούς κόσμους της Ευρώπης, αλλά ταυτόχρονα έναν από τους πιο ευάλωτους.
Σήμερα, η ελληνική φύση δεν απειλείται μόνο από την κλιματική κρίση, αλλά κυρίως από ανθρώπινες παρεμβάσεις: άναρχη τουριστική ανάπτυξη, βαριά έργα σε προστατευόμενες περιοχές, ανεξέλεγκτη ενεργειακή εκμετάλλευση, καθώς και παλιές πληγές όπως η λαθροϋλοτομία και η ρύπανση. Μέσα σε αυτό το τοπίο, τα Εθνικά Πάρκα και οι περιοχές Natura αποτελούν τα τελευταία προπύργια ισορροπίας.
Παράλληλα όμως, αναδεικνύεται και ένας διαφορετικός τρόπος προσέγγισης της φύσης: η πεζοπορία. Οχι ως μαζική δραστηριότητα, αλλά ως ήπια επαφή με το τοπίο, γνώση, σεβασμός και εμπειρία.
Ολυμπος: πεζοπορία στο βουνό των θεών
Ο Ολυμπος δεν είναι απλώς το ψηλότερο βουνό της Ελλάδας· είναι ένα ζωντανό φυσικό εργαστήριο. Από τα χαμηλά μονοπάτια μέσα σε πλατύφυλλα δάση μέχρι τα αλπικά περάσματα πάνω από το δασοόριο, ο πεζοπόρος διασχίζει αλλεπάλληλες ζώνες ζωής. Τα σηματοδοτημένα μονοπάτια του βουνού προσφέρουν διαδρομές για κάθε επίπεδο εμπειρίας, από ήπιους περιπάτους έως απαιτητικές αναβάσεις.
Η πεζοπορία εδώ δεν είναι απλώς άσκηση· είναι μάθημα οικολογίας. Κάθε υψομετρική αλλαγή αποκαλύπτει διαφορετικά φυτά, διαφορετικά πουλιά, διαφορετικές μυρωδιές και ήχους. Ο Ολυμπος δείχνει πώς η ανθρώπινη παρουσία μπορεί να συνυπάρξει με την αυστηρή προστασία, όταν υπάρχει σεβασμός και σωστή διαχείριση.
Λίμνη Κερκίνη: περπάτημα δίπλα στο νερό και τα πουλιά
Στην Κερκίνη, η πεζοπορία αποκτά διαφορετικό χαρακτήρα. Εδώ δεν κυριαρχεί το υψόμετρο, αλλά το νερό. Διαδρομές κατά μήκος των αναχωμάτων και των όχθεων της λίμνης επιτρέπουν στον επισκέπτη να παρατηρεί από κοντά ένα από τα σημαντικότερα καταφύγια πουλιών στα Βαλκάνια.
Το περπάτημα γίνεται ήσυχα, σχεδόν τελετουργικά. Οι εικόνες αλλάζουν με τις εποχές: άλλοτε πλημμυρισμένα τοπία, άλλοτε λασπώδεις εκτάσεις γεμάτες ζωή. Η πεζοπορία στην Κερκίνη συνδέεται άμεσα με την οικοτουριστική φιλοσοφία: χαμηλό αποτύπωμα, υψηλή εμπειρία.
Πάρνωνας: μονοπάτια ανάμεσα σε δάση και θάλασσα
Ο Πάρνωνας προσφέρει ίσως το πιο πολυδιάστατο πεζοπορικό τοπίο. Ορεινά μονοπάτια μέσα σε κωνοφόρα δάση, περάσματα από σπάνιους βοτανικούς θύλακες και διαδρομές που καταλήγουν σχεδόν στο κύμα. Εδώ η πεζοπορία συνδέεται και με την πολιτισμική μνήμη: παλιά καλντερίμια, εγκαταλελειμμένοι οικισμοί, ξωκλήσια κρυμμένα στο πράσινο.
Ωστόσο, το βουνό αυτό αποτελεί και παράδειγμα σύγκρουσης: η ήπια εξερεύνηση συνυπάρχει με βαριές επεμβάσεις που αλλοιώνουν το τοπίο. Η αντίθεση αυτή κάνει ακόμη πιο σαφές πόσο σημαντική είναι η επιλογή ενός μοντέλου ανάπτυξης που να σέβεται τη φύση.
Η πεζοπορία ως πράξη ευθύνης
Η πεζοπορία δεν σώζει από μόνη της τη φύση. Μπορεί όμως να αλλάξει τη σχέση μας μαζί της. Οταν περπατάμε σε ένα μονοπάτι, αντιλαμβανόμαστε τη λεπτή ισορροπία του τοπίου, την αξία της σιωπής, τη σημασία της προστασίας. Η Ελλάδα δεν χρειάζεται περισσότερη εκμετάλλευση· χρειάζεται περισσότερους ανθρώπους που να τη γνωρίσουν ουσιαστικά.
Ισως τελικά, το πιο ισχυρό εργαλείο προστασίας της φυσικής μας κληρονομιάς να είναι ένα απλό βήμα στο σωστό μονοπάτι.
