Υπάρχουν ταξίδια που δεν τα επιλέγεις για την ευκολία ή τη φήμη τους, αλλά για εκείνη τη λεπτή αίσθηση της ανακάλυψης που ξυπνά όταν πατάς σε τόπους ήσυχους, αθέατους, με ιστορίες που δεν φωνάζουν.
Ένα τέτοιο οδοιπορικό είναι αυτό που ξεκινά «Πίσω από το Βουνό», στα ανατολικά πρανή του Μιτσικελίου, εκεί όπου απλώνονται μερικά από τα ομορφότερα —και λιγότερο γνωστά— χωριά του Ζαγορίου.
Η διαδρομή αυτή δεν υστερεί σε τίποτα από τα διάσημα χωριά του Κεντρικού Ζαγορίου· αντιθέτως, κρύβει έναν μοναδικό πλούτο φύσης, αρχιτεκτονικής και ιστορικής μνήμης. Κι επειδή δεν βρίσκεται πάνω στις συνήθεις τουριστικές ράγες, επιβραβεύει τον ταξιδιώτη με μια αυθεντική εμπειρία, σαν να είναι ο πρώτος που την ανακαλύπτει.
Αφετηρία: Ασπράγγελοι – Ελάτη – Δίκορφο
Τα χωριά αυτά, εύκολα προσβάσιμα από τα Γιάννενα, λειτουργούν ως άριστες βάσεις για εξορμήσεις. Διαθέτουν ξενώνες, ταβέρνες και όμορφες πλατείες που θυμίζουν ότι το Ζαγόρι παραμένει ένας τόπος ανθρώπινος και φιλόξενος, ακόμη κι όταν κινείσαι στις πιο απομακρυσμένες του γωνιές.
Από εδώ ξεκινά ο ασφαλτόδρομος που διατρέχει τα βορειοανατολικά του Μιτσικελίου. Η διαδρομή, αν και γεμάτη στροφές, χαρίζει πανοράματα στις απέναντι κορυφογραμμές και στα βαθιά ρέματα που διαμορφώνουν τον χαρακτήρα του τόπου. Τον χειμώνα χρειάζεται λίγη προσοχή στον πάγο, όμως η ομορφιά της φύσης —ειδικά τα πρωινά— αποζημιώνει.
Μανασσή: Στον τόπο όπου η ιστορία δεν έσβησε ποτέ
Το Μανασσή (ή Μανασσής) εμφανίζεται μετά από μια χαρούμενη ορεινή ανάβαση. Η πέτρινη αρχιτεκτονική και η γαλήνη του θυμίζουν αμέσως την παλιά ακμή του. Αναφέρεται ήδη από το 1431 στη συνθήκη του Βοϊνίκου, γεγονός που μαρτυρά τη μακρόχρονη παρουσία του στον ζαγορίσιο χάρτη.
Σήμερα τα σπίτια του κοιτούν τις κορφές της Τύμφης. Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, χτισμένη το 1780, σώθηκε από την καταστροφική πυρπόληση του 1943 και αποτελεί μνημείο εξαιρετικής αξίας. Λίγο πιο πάνω βρίσκεται μια όμορφη πέτρινη κρήνη, ιδανική για μια μικρή στάση.
Καλουτά: Στο χωριό των παλιών κυρατζήδων
Δύο χιλιόμετρα μετά, στη δασωμένη ράχη του Μιτσικελίου, ξεδιπλώνεται η Καλουτά. Ο οικισμός, με τα πέτρινα σπίτια απλωμένα ανάμεσα σε κουκουναριές και θαμνώδη πλαγιές, κουβαλά μια ιστορία γεμάτη μετακινήσεις, επάγγελμα και εμπόριο.
Η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (1854) εντυπωσιάζει με το τέμπλο της, ενώ η ιστορία των περίφημων κυρατζήδων ζωντανεύει ακόμη στα τοπικά διηγήματα. Ανάμεσά τους ξεχώριζε ο Ρόβας, ο Γιαννιώτης αγωγιάτης που οδηγούσε καραβάνι εκατοντάδων ζώων μέσα από τα βουνά των Βαλκανίων, μεταφέροντας αγαθά και ανθρώπους σε μια εποχή που οι δρόμοι ήταν σπάνιοι και γεμάτοι κινδύνους.
Μικρές εξερευνήσεις: Μονή Βισικού & Γεφύρι της Καλουτάς
Από την Καλουτά αξίζει να ακολουθήσεις δύο σύντομες παρακαμπτήριες.
Μονή Βισικού
Σε απόσταση 4,5 χλμ. (το μισό σε βατό χωματόδρομο), η Μονή Βισικού χρονολογείται από το 1114. Παρά τη διακριτική της παρουσία, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μοναστήρια της Ηπείρου. Οι τοιχογραφίες και η αύρα του χώρου μεταφέρουν τον επισκέπτη σε άλλες εποχές.
Το τρίτοξο γεφύρι
Στη θέση Μύλος Στέφου Γούλα, ένα εξαιρετικό πέτρινο γεφύρι του 19ου αιώνα δρασκελίζει το ρέμα της Κασίμενας. Η πρόσβαση απαιτεί όχημα με καλή απόσταση από το έδαφος και —ιδανικά— κάποιον γνώστη της περιοχής. Η ομορφιά όμως του τοπίου ανταμείβει κάθε προσπάθεια.
Ανθρακίτης: Το χωριό του Διαφωτισμού
Συνεχίζοντας για 7 ακόμη χιλιόμετρα φτάνουμε στον Ανθρακίτη, χτισμένο στα 750 μ. ύψος. Το όνομα του χωριού τιμά τον Μεθόδιο Ανθρακίτη, εξέχουσα φυσιογνωμία του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.
Στην πλατεία δεσπόζει ένας τεράστιος πλάτανος, ενώ γύρω από τον οικισμό υπάρχουν τρία μικρά μονοτοξο γεφύρια, κρυμμένα μέσα στο πράσινο. Ο παραδοσιακός ξενώνας του χωριού προσφέρει μια όμορφη επιλογή για διανυκτέρευση.
Καβαλλάρι: Ζωντανή αυθεντικότητα
Έξι χιλιόμετρα πιο πέρα, το Καβαλλάρι υποδέχεται τον ταξιδιώτη με μια σπάνια αυθεντικότητα. Ένας από τους παλαιότερους οικισμούς της περιοχής —πιθανότατα ήδη πριν από το 1453— έχει κρατήσει τον χαρακτήρα του χωρίς να παραδοθεί στον μαζικό τουρισμό.
Η παλιά βρύση, η εκκλησία της Αγίας Τριάδας (1743) και τα γεμάτα ζωή σπίτια δίνουν μια εικόνα Ζαγορίου που επιβιώνει μέσα στον χρόνο, σχεδόν ανέπαφη.
Ένας κύκλος που ενώνει χωριά, μνήμες, τοπία
Το οδοιπορικό «Πίσω από το Βουνό» συνδέει χωριά που σημάδεψαν την ιστορία της Ηπείρου —ιδίως την τραγική περίοδο του 1943, όταν πολλά πυρπολήθηκαν από τη μεραρχία Εντελβάις— αλλά και χωριά που διατηρούν ακόμη σήμερα την αυθεντικότητά τους.
Είναι μια διαδρομή ιδανική για χειμωνιάτικες αποδράσεις, για φυσιολάτρεις, για όσους αναζητούν την ησυχία και τις μικρές ιστορίες των τόπων. Από εδώ μπορεί κανείς να συνδεθεί με το Ανατολικό Ζαγόρι, με τα Τζουμέρκα ή να συνεχίσει προς το Μέτσοβο μέσω Εγνατίας.
**Πεζοπορικές Διαδρομές **
Οι λιγότερο γνωστές πλευρές του Μιτσικελίου προσφέρουν ένα δίκτυο μονοπατιών που συνδυάζουν ιστορία, φυσικό τοπίο και αυθεντική ηπειρώτικη πέτρα.
Ακολουθούν τέσσερις προτεινόμενες πεζοπορικές διαδρομές γύρω από τα χωριά της διαδρομής, με πρακτικά στοιχεία για όσους αγαπούν την ορεινή περιπλάνηση.
1. Μανασσή – Κάτω Ράχη Τύμφης – Κυκλική Διαδρομή
Χρόνος: 1 ώρα 45’
Απόσταση: 5,8 χλμ.
Υψομετρική διαφορά: ±180 μ.
Δυσκολία: Εύκολη
Κατάλληλη για: αρχάριους & οικογένειες
Περιγραφή
Από την πλατεία του Μανασσή κατηφορίζουμε προς τον παλιό οικισμό και μπαίνουμε σε μονοπάτι που διασχίζει δασωμένες πλαγιές με θέα την Τύμφη. Το μονοπάτι ακολουθεί αρχαία καλντερίμια, σε κάποια σημεία εμφανώς φθαρμένα αλλά αναγνωρίσιμα.
Στο μέσον της διαδρομής φτάνουμε σε μικρό άνοιγμα με απρόσμενη θέα ως τη χαράδρα του Βικάου. Επιστρέφουμε κυκλικά μέσα από ελατοσκέπαστο μονοπάτι που ενώνει ξανά με τον οικισμό.
Τι θα δείτε
-
παλιά πέτρινα καλντερίμια
-
ανοίγματα με πανοράματα της Τύμφης
-
μικρά εγκαταλελειμμένα αμπέλια του χωριού
2. Καλουτά – Μονή Βισικού – Τρίτοξο Γεφύρι Κασίμενας
Χρόνος: 2 ώρες 30’
Απόσταση: 8,2 χλμ.
Υψομετρική διαφορά: ±260 μ.
Δυσκολία: Μέτρια
Κατάλληλη για: μέτρια έμπειρους πεζοπόρους
Περιγραφή
Από την είσοδο της Καλουτάς ακολουθούμε αγροτικό δρόμο και στη συνέχεια μονοπάτι που ανηφορίζει ομαλά προς τη Μονή Βισικού. Το τοπίο είναι χαρακτηριστικό Μιτσικελίου: φτέρες, ξηρολιθιές και δάσος δρυός.
Από το μοναστήρι κατευθυνόμαστε προς βορρά και σε περίπου 25’ φτάνουμε στο γεφύρι της Κασίμενας, ένα από τα ομορφότερα τρίτοξα της περιοχής. Εδώ το νερό σχηματίζει μικρές βάθρες.
Η επιστροφή γίνεται από κυκλική διαδρομή που περνά πάνω από χωμάτινη ράχη με πανοραμική θέα προς τη χαράδρα της Βίνας.
Τι θα δείτε
-
τη βυζαντινή ατμόσφαιρα της Μονής Βισικού
-
το εντυπωσιακό τρίτοξο γεφύρι
-
ράχες Μιτσικελίου με υπέροχη θέα
3. Ανθρακίτης – Μικρά Γεφύρια – Παλιό Μύλο
Χρόνος: 1 ώρα 20’
Απόσταση: 4,3 χλμ.
Υψομετρική διαφορά: ±120 μ.
Δυσκολία: Εύκολη
Κατάλληλη για: όλους
Περιγραφή
Από την πλατεία με τον θεόρατο πλάτανο ακολουθούμε μονοπάτι προς τον παρακείμενο ρεματιάρη. Η διαδρομή σχηματίζει μικρό τόξο και περνά από τρία μονότοξα πέτρινα γεφυράκια που χρησιμοποιούνταν για τη σύνδεση των παλιών χωραφιών.
Στο τέλος του μονοπατιού φτάνουμε σε έναν παλιό μύλο με πέτρινη υδροληψία, φωλιασμένο κάτω από αιωνόβιες λεύκες. Από εκεί, ήπια ανηφόρα μας επιστρέφει στον οικισμό.
Τι θα δείτε
-
τρία καλοδιατηρημένα μονότοξα γεφυράκια
-
έναν παλιό πέτρινο νερόμυλο
-
όμορφη παραποτάμια βλάστηση
4. Καβαλλάρι – Αγία Τριάδα – Άνω Πλάτωμα
Χρόνος: 2 ώρες
Απόσταση: 6,1 χλμ.
Υψομετρική διαφορά: ±210 μ.
Δυσκολία: Μέτρια
Κατάλληλη για: όσους επιθυμούν λίγο μεγαλύτερη ανηφόρα
Περιγραφή
Η διαδρομή ξεκινά από την παλιά βρύση και ανηφορίζει προς την εκκλησία της Αγίας Τριάδας (1743). Από εκεί συναντάμε μονοπάτι που οδηγεί σε φυσικό μπαλκόνι («Άνω Πλάτωμα»), όπου ο ουρανός ανοίγει και το βλέμμα φτάνει μέχρι τα Τζουμέρκα.
Η επιστροφή γίνεται από διαφορετικό κατηφορικό μονοπάτι που περνά από παλιά μάντρα και παλιές πετρόχτιστες αναβαθμίδες.
Τι θα δείτε
-
την ιστορική Αγία Τριάδα
-
μοναδική θέα προς Τζουμέρκα και Μιτσικέλι
-
καλοδιατηρημένες ξερολιθιές
Συνοπτικός Πίνακας Διαδρομών
| Χωριό | Απόσταση | Χρόνος | Υψομετρικά | Δυσκολία | Ιδανικό για |
|---|---|---|---|---|---|
| Μανασσή | 5.8 km | 1h45’ | ±180 m | Εύκολη | Αρχάριους/οικογένειες |
| Καλουτά | 8.2 km | 2h30’ | ±260 m | Μέτρια | Ορεξάτους πεζοπόρους |
| Ανθρακίτης | 4.3 km | 1h20’ | ±120 m | Εύκολη | Όλους |
| Καβαλλάρι | 6.1 km | 2h | ±210 m | Μέτρια | Εξοικειωμένους |
