Οι ανεμογεννήτριες στις κορυφές των ελληνικών βουνών και το ζήτημα της συνταγματικότητας της παραχώρησης δημόσιων δασικών εκτάσεων σε ιδιώτες.
Οι κορυφές των ελληνικών βουνών υπήρξαν για αιώνες χώροι ιεροί και απρόσιτοι. Τις λέγαμε «ράχες του κόσμου» γιατί από εκεί ξεκινούσαν τα νερά, έβοσκαν τα κοπάδια, έπνεαν οι άνεμοι που μας δροσίσαν στα παιδικά καλοκαίρια. Εκεί ψηλά, μια λεπτή ισορροπία κρατούσε ζωντανά σπάνια οικοσυστήματα που άντεξαν φωτιές, χειμώνες, ακόμα και την εγκατάλειψη.
Μα σε αυτή την εποχή των βιαστικών αποφάσεων και των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων, οι κορυφογραμμές μετατράπηκαν σε πεδιάδα επιδιώξεων. Και οι ανεμογεννήτριες στήθηκαν σαν τεράστιες μεταλλικές σκιές πάνω στο σώμα του βουνού.
Οι επιπτώσεις δεν είναι ούτε αόρατες ούτε αμελητέες. Το πρώτο που πληγώνεται είναι το τοπίο. Όχι απλώς σαν θέαμα, αλλά σαν ταυτότητα. Η κορυφή, που πάντα στεκόταν καθαρή και απερίσπαστη, χάνει τη γραμμή της. Εκεί όπου άλλοτε κυριαρχούσαν πεύκα, έλατα, βραχώδεις εξάρσεις και αγριολούλουδα, τώρα παρεμβάλλονται δρόμοι, πλατώματα, εκσκαφές. Το βουνό είναι ζωντανό και κάθε πληγή θέλει χρόνια να κλείσει, μα αυτές οι παρεμβάσεις δεν είναι μικρές.
Η διάνοιξη εκατοντάδων χιλιομέτρων οδικής πρόσβασης καταστρέφει εδάφη που είχαν σχηματιστεί σε βάθος αιώνων. Φέρνει διάβρωση, υποβαθμίζει υδρολογικά συστήματα, διακόπτει φυσικές μετακινήσεις άγριας πανίδας. Πουλιά, νυχτερίδες, σπάνιοι κάτοικοι των ορεινών οικοσυστημάτων βρίσκουν μπροστά τους έναν εναέριο κίνδυνο που δεν υπήρξε ποτέ παλιά. Η ηχορύπανση απλώνεται στον αέρα σαν παράταιρος παλμός, ακόμη κι όταν δεν φαίνεται τίποτε με το μάτι.
Το βουνό δεν είναι μόνο βράχος και χώμα. Είναι ιστορία, είναι μνήμη, είναι δικαίωμα κοινό. Κι εδώ βρίσκεται και η πιο ευαίσθητη πλευρά της υπόθεσης. Δημόσιες δασικές εκτάσεις διατίθενται σε ιδιώτες για οικονομική εκμετάλλευση χωρίς ουσιαστικό
αντάλλαγμα. Αυτό εγείρει σοβαρά ερωτήματα συνταγματικότητας. Όχι επειδή η ανάπτυξη είναι κακή, αλλά επειδή το Σύνταγμα της χώρας είναι σαφές. Τα δάση και οι δασικές εκτάσεις προστατεύονται για «το δημόσιο συμφέρον», όχι για ιδιωτική προσόδευση. Η παραχώρηση χωρίς επαρκές όφελος για το σύνολο της κοινωνίας δεν συνάδει με το πνεύμα της συνταγματικής προστασίας.
Παλαιότερα, όποιος άγγιζε το δάσος έπρεπε να λογοδοτήσει. Τώρα, έργα μεγάλης κλίμακας περνούν σαν φυσικό δικαίωμα των εταιρειών, με διαδικασίες που αφήνουν σκιά και μελέτες που συχνά υποτιμούν τις πραγματικές επιπτώσεις. Δεν μπορεί ένας τόπος που ανήκει σε όλους να μετατρέπεται ερήμην της κοινωνίας σε επιχειρηματικό πεδίο. Και δεν μπορεί το κράτος, θεματοφύλακας του φυσικού πλούτου, να παραχωρεί χωρίς σοβαρή ανταπόδοση το μέλλον των βουνών.
Άλλωστε, η παράδοση μας δίδαξε π
άντα ότι η γη δεν είναι αντικείμενο συναλλαγής, αλλά κληρονομιά. Οι παλιοί λέγανε πως το βουνό το φυλάς, δεν το ξοδεύεις. Κι όταν το μοιράζεις, πρέπει να το κάνεις με φειδώ και με τα μάτια στραμμένα στις επόμενες γενιές. Αν το ξεπουλήσεις, δεν το παίρνεις πίσω.
Η ανανεώσιμη ενέργεια έχει θέση στο μέλλον μας, μα όχι με τρόπο που καταστρέφει όσα θέλει να προστατεύσει. Η λύση δεν είναι να ανέβουν οι ανεμογεννήτριες όσο πιο ψηλά γίνεται. Η λύση είναι σχεδιασμός, σεβασμός και λογαριασμός της πραγματικής αξίας του τόπου. Η Ελλάδα δεν χρειάζεται να θυσιάσει τις κορυφές της για να παραγάγει καθαρή ενέργεια. Χρειάζεται πολιτική που να κοιτάζει ψηλά αλλά να πατάει γερά στη γη.
Και η γη των ελληνικών βουνών, δεν είναι για χάρισμα. Είναι για προστασία. Είναι για όλους μας. Είναι για πάντα.
Κείμενο: Παύλος Κωνσταντινίδης
Φωτογραφία: Όρος Κασιδιάρης Ιωαννίνων
