Η Φθιώτιδα είναι μια περιοχή με μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά, πλούσια σε αρχαιότητες όλων των εποχών, από τη νεολιθική έως τη βυζαντινή.
Ο σημερινός Αχινός του Δήμου Στυλίδας είναι κτισμένος πάνω στα ερείπια της αρχαίας πόλης του Εχίνου ή Εχινούντος, μία από τις σημαντικότερες θέσεις της Αχαΐας Φθιώτιδας κατά την αρχαιότητα, με συνεχή κατοίκηση από τους προϊστορικούς χρόνους μέχρι σήμερα. Κτισμένος στους πρόποδες της Όθρυος, κοντά στις βόρειες ακτές του Μαλιακού κόλπου, κατείχε στρατηγικής σημασίας θέση επί της παραλιακής οδού που συνέδεε τη Θεσσαλία με τη Νότια Ελλάδα, στα όρια της Αχαΐας Φθιώτιδας – Μαλίδας. H πόλη εκτεινόταν στους πρόποδες του ανατολικότερου από τους δύο λόφους που καταλαμβάνει το σημερινό χωριό και περιβαλλόταν από οχυρωματικό περίβολο, ο οποίος συνδεόταν με το τείχος της ακρόπολης που επιστέφει την κορυφή του λόφου.
Ο περίβολος είναι χτισμένος κατά το ισόδομο ορθογώνιο σύστημα και χρονολογείται στον 4ο αι.π.Χ. Το κέντρο της πόλης εκτεινόταν στους νότιους πρόποδες του λόφου της ακρόπολης και περιλάμβανε δημόσια οικοδομήματα και κατοικίες κλασικών, ελληνιστικών και ρωμαϊκών – παλαιοχριστιανικών χρόνων. Οι εποχές αυτές αντιπροσωπεύονται με επάλληλες οικοδομικές φάσεις που αποδεικνύουν τη συνεχή κατοίκηση του χώρου. Ανάμεσα στα οικοδομήματα ξεχωρίζει μνημειώδες διώροφο οικοδόμημα του τέλους του 4ου αι. π.Χ. από το οποίο προέρχεται εξαιρετικής σημασίας μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο με παράσταση ευχαριστήριας θυσίας μιας μητέρας προς την Άρτεμη Ειλείθυια για την καλή έκβαση του τοκετού της.
Επίσης, ένα ηρώο ρωμαϊκών χρόνων, το οποίο ανεγέρθηκε προς τιμήν κάποιου σημαίνοντος προσώπου και καταστράφηκε τον 3ο αι. μ.Χ. από σεισμό. Κάτω από ένα στρώμα καταστροφής από πεσμένους ογκολίθους, βρέθηκε μαρμάρινο άγαλμα ρωμαίου φιλοσόφου ή ρήτορα σε φυσικό μέγεθος. Στη νοτιοδυτική πλαγιά του λόφου εκτεινόταν η βιοτεχνική συνοικία. Εκεί βρέθηκαν λείψανα ελληνιστικού κτηρίου, το οποίο χρησιμοποιήθηκε στους ρωμαϊκούς χρόνους ως εργαστήριο μεταλλουργίας.
Τμήματα του νεκροταφείου του Εχίνου, η χρήση του οποίου ξεκινά από τον 5ο αι. π.Χ. και συνεχίζεται μέχρι και τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, βρέθηκαν στο λόφο δυτικά της ακρόπολης και στο πεδινό τμήμα νότια της Περιφερειακής Εθνικής Οδού Λαμίας-Βόλου. Η πλειονότητα των τάφων ανήκει στους ελληνιστικούς χρόνους και κυρίως στον 2ο και 1ο π.Χ. αι., εποχή κατά την οποία η πόλη βρισκόταν στη μέγιστη ακμή της. Η ποσότητα και η ποιότητα των ευρημάτων που προέκυψαν από την διερεύνηση των τάφων αποδεικνύουν τη σημασία του οικισμού ως κέντρο πολιτιστικής και οικονομικής ανάπτυξης από τους κλασικούς έως τους ρωμαϊκούς χρόνους. Πρόκειται για έναν μακεδονικού τύπου κτιστό καμαροσκεπή τάφο, μοναδικό στην ανατολική Φθιώτιδα.
Οι τάφοι αυτού του τύπου αποτελούν ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο της αρχαίας ελληνικής μνημειακής ταφικής αρχιτεκτονικής. Βρίσκονται κυρίως στη Μακεδονία, περιοχή όπου καθιερώθηκαν και στην οποία οφείλουν το όνομά τους για δύο αιώνες περίπου, από το δεύτερο μισό του 4ου αι. π.Χ. μέχρι τις αρχές του 2ου αι. π.Χ., οπότε και η κατάλυση του μακεδονικού βασιλείου.
Έχουν αποκαλυφθεί επίσης σε περιοχές εκτός της Μακεδονίας, στον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο, στην νοτιοανατολική Ευρώπη, στην Τουρκία, και γενικότερα στην ανατολική Μεσόγειο, σε περιοχές με ισχυρή μακεδονική παρουσία. Είναι πολύ πιθανό να ανήκαν σε ανώτερα στελέχη μακεδονικών φρουρών εγκατεστημένων στις περιοχές αυτές λόγω του στρατηγικού ρόλου τους. Η θέση του τάφου με ορατότητα στον Μαλιακό κόλπο, εκτός των τειχών και σε κεντρική οδική αρτηρία μας οδηγεί στην υπόθεση της σύνδεσής του με μια μακεδονική φρουρά, της οποίας το έργο ήταν η επίβλεψη της περιοχής και της ανατολικής οδού πρόσβασης στον Εχίνο.
Στο βίντεο, ο αρχιτέκτονας Δημήτριος Καραγκούνης, Επίτιμος Προϊστάμενος του Τμήματος Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών της ΕΦΑΛΑΡ πραγματοποιεί ένα οδοιπορικό στον μακεδονικό τάφο στον αρχαίο Εχίνο...
