Photo: Shutterstock
Ο Γράμμος, ένα από τα πιο επιβλητικά και απομονωμένα βουνά της Ελλάδας, στέκει στα βορειοδυτικά σύνορα της χώρας, ανάμεσα στην Ήπειρο και τη Δυτική Μακεδονία. Είναι ένα βουνό που κουβαλάει πάνω του όχι μόνο τη φυσική ομορφιά και τη βιοποικιλότητά του, αλλά και τις πληγές της ιστορίας, καθώς αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα πεδία μαχών του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου. Ίσως αυτή η σκοτεινή παρακαταθήκη να συνέβαλε στο να παραμείνει μέχρι σήμερα σχετικά ανεξερεύνητος, κρατώντας έτσι τον χαρακτήρα του αγρίου, του αυθεντικού και του μυστικού.
Από την Κόνιτσα μέχρι την Καστοριά, οι πλαγιές του Γράμμου φιλοξενούν μοναδικά οικοσυστήματα. Πυκνά δάση οξιάς, σπάνια αγριολούλουδα και ζώα που δύσκολα συναντά κανείς αλλού στην Ελλάδα συνθέτουν έναν παράδεισο για φυσιολάτρες και πεζοπόρους. Ο Γράμμος είναι ιδιαίτερα γνωστός στους επιστήμονες της βιολογίας για την ενδημική του χλωρίδα — φυτά που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο.
Μέσα σε αυτό το άγριο, ψυχρό και μαγευτικό περιβάλλον, υπάρχουν αρκετές πεζοπορικές διαδρομές που προσφέρονται τόσο για αρχάριους όσο και για έμπειρους ορειβάτες. Ακολουθούν μερικές από τις πιο εντυπωσιακές.
1. Νεστόριο – Αλεβίτσα
Μια εύκολη διαδρομή, ιδανική για όσους κάνουν τα πρώτα τους βήματα στην ορεινή πεζοπορία. Ξεκινά από το Νεστόριο και, ανηφορίζοντας προς την παλιά βρύση του χωριού, καταλήγει σε ένα δίκτυο δασικών δρόμων που οδηγούν στην κορυφή της Αλεβίτσας.
Η θέα προς την κοιλάδα του Αλιάκμονα κόβει την ανάσα, ενώ τα πυκνά δάση και τα αγριολούλουδα της περιοχής συμπληρώνουν την εμπειρία. Κατά μήκος της διαδρομής θα δείτε απομεινάρια από την εποχή του Εμφυλίου, στοιχεία που προσδίδουν ιστορικό ενδιαφέρον στη διαδρομή. Συνολικά πρόκειται για μια πορεία 27 χιλιομέτρων, διάρκειας περίπου 5 ωρών.
2. Καταρράκτης Τσούκας – Εγκαταλελειμμένη Μονή Τσούκας – Νεστόριο
Ένα από τα πιο όμορφα αλλά λιγότερο γνωστά φυσικά τοπία του Γράμμου είναι ο καταρράκτης της Τσούκας. Από το Νεστόριο ακολουθείτε τη σήμανση προς τη βάση του καταρράκτη, που αλλάζει μορφή ανάλογα με την εποχή — την άνοιξη θυμίζει σκανδιναβικό τοπίο, ενώ το καλοκαίρι αποκαλύπτει τα γυμνά του βράχια.
Από εκεί, το μονοπάτι οδηγεί στην εγκαταλελειμμένη Μονή της Τσούκας, που ιδρύθηκε από δωρεές των Παλαιολόγων και είναι αφιερωμένη στη Ζωοδόχο Πηγή. Στον ίδιο βράχο κρύβεται και ένας μικρός ναός των Ταξιαρχών. Η διαδρομή, συνολικού μήκους περίπου 15 χιλιομέτρων, διαρκεί γύρω στις 3 ώρες.
3. Πληκάτι – Κορυφή Γράμμου
Αυτή η διαδρομή απευθύνεται σε έμπειρους πεζοπόρους και ορειβάτες. Ξεκινώντας από το Πληκάτι (υψ. 1.240 μ.), η πορεία ανηφορίζει μέσα από ρέματα και πλαγιές με μεγάλη κλίση μέχρι τον αυχένα ανάμεσα στις δύο κορυφές, το Περήφανο και την Τσούκα αλ Πέτσιου.
Από εκεί, μια τελική ανηφορική πορεία οδηγεί στην κορυφή του Γράμμου, στα 2.520 μέτρα, όπου βρίσκεται το ερειπωμένο εκκλησάκι της Παναγιάς — σιωπηλός μάρτυρας του εμφυλίου. Η διαδρομή δεν έχει καλή σήμανση, γι’ αυτό απαιτεί εμπειρία και καλή φυσική κατάσταση.
4. Δρακόλιμνη Γκιστόβα – Κορυφή Γράμμου
Η πιο εντυπωσιακή αλλά και πιο απαιτητική διαδρομή του βουνού. Ξεκινά από το χωριό Γράμμος (ή Γράμμουστα) και, μέσα από βοσκοτόπια και γυμνά υποαλπικά λιβάδια, οδηγεί στη μυθική Δρακόλιμνη Γκιστόβα, τη μεγαλύτερη και ψηλότερη αλπική λίμνη του βουνού (υψ. 2.350 μ.).
Τα νερά της τροφοδοτούνται από τα χιόνια που λιώνουν την άνοιξη και φιλοξενούν ένα μοναδικό οικοσύστημα με τρίτωνες. Από εκεί, μια δύσκολη ανάβαση οδηγεί στην κορυφή του Γράμμου, ενώ η επιστροφή γίνεται μέσω κτηνοτροφικού μονοπατιού προς το χωριό. Η διαδρομή είναι συνολικά 23,5 χιλιόμετρα και διαρκεί περίπου 6 ώρες.
Ένα βουνό-σύμβολο αυθεντικής Ελλάδας
Ο Γράμμος δεν είναι απλώς ένα βουνό για εξερεύνηση· είναι ένα μέρος όπου η φύση και η ιστορία συνυπάρχουν σε απόλυτη ισορροπία. Κάθε μονοπάτι του κρύβει και μια διαφορετική ιστορία, κάθε κορυφή μια διαφορετική εικόνα.
Για όσους αγαπούν τη φύση, την ησυχία και τις αυθεντικές εμπειρίες, ο Γράμμος προσφέρει μια από τις πιο συγκλονιστικές πεζοπορικές εμπειρίες στην Ελλάδα — εκεί όπου το παρελθόν και το παρόν συναντιούνται στα σύννεφα των βορειοδυτικών βουνών.
