Συρματόσχοινα στο Λούκι του Μύτικα: ασφάλεια ή ψευδαίσθηση;

Τις τελευταίες μέρες ξανάρχισε μια συζήτηση μεταξύ πεζοπόρων για «αρμάτωμα» του Λουκιού του Μύτικα με σταθερές σκάλες και/ή συρματόσχοινα. 

 

Η πρόταση παρουσιάζεται ως προσπάθεια μείωσης ατυχημάτων και αύξησης της ασφάλειας.

 

 Το «Λούκι» είναι η γνωστή «σχισμή» στην βορειοδυτική ορθοπλαγιά του Μύτικα — μια ανάβαση 200–300 μ. με αρκετή κλίση όπου η εμπειρία των τελευταίων δεκαετιών το έχει καταστήσει εμβληματική διαδρομή της ελληνικής ορειβασίας. 

Δεν είναι «τεχνικά» ακραία το καλοκαίρι, αλλά έχει έντονη επικινδυνότητα λόγω πτώσης λιθογενών υλικών και του πλήθους που πολλές φορές κινούνται ο ένας πάνω από τον άλλον. Για αυτό το λόγο το κράνος θεωρείται αναγκαίο από οδηγούς και οδηγούς εκδρομών.

 

Τα επιχειρήματα.

Οι υποστηρικτές της παρέμβασης προτάσσουν την ανθρώπινη ζωή: σταθερά χειροπιαστά μέσα (σκάλα, σταθερά σύρματα) θεωρούν ότι θα μειώσουν τα σοβαρά ατυχήματα και τις δύσκολες διασώσεις. Σε κοινωνικά μέσα και ομάδες έχει γίνει και το επιχείρημα ότι ένα «ασφαλέστερο» πέρασμα θα βοηθήσει ανθρώπους που δεν έχουν επαγγελματικό οδηγό ή εμπειρία να πλησιάσουν την κορυφή με μικρότερο ρίσκο. Υπάρχουν μάλιστα φωνές που το συνδέουν ως μέτρο διαχείρισης της αυξανόμενης επισκεψιμότητας στον Όλυμπο. 

Γιατί ανησυχούν πολλοί ορειβάτες

1. Ιστορία και φυσιογνωμία της διαδρομής. Το Λούκι δεν είναι απλώς ένα «μονοπάτι» αλλά κομμάτι της ιστορίας και της ταυτότητας της ελληνικής ορειβασίας. Η τοποθέτηση μόνιμων μεταλλικών στοιχείων αλλάζει ριζικά την εμπειρία και τη φύση της ανάβασης — από προσωπική προσπάθεια και τεχνικό πέρασμα σε «υποδομή» επίσκεψης. Αυτή την προοπτική πολλοί θεωρούν απαράδεκτη.

2. Ψευδαίσθηση ασφάλειας. Ένα από τα πιο σοβαρά επιχειρήματα είναι ότι τα μόνιμα συρματόσχοινα/σκάλες δίνουν την ψευδαίσθηση «ασφαλούς διαδρομής» σε ανθρώπους χωρίς την απαραίτητη γνώση (περιφερειακή συνέπεια: περισσότερο πλήθος, συμπτώσεις, και μεγαλύτερος κίνδυνος πτώσης πέτρας). Αν το σύστημα δεν σχεδιαστεί για χρήση με εξοπλισμό via-ferrata (δηλαδή με αγκύρωση του αναβάτη πάνω στο σύρμα), τα συρματόσχοινα μπορεί να αποτελέσουν απλώς «χειρολαβές» που δεν προστατεύουν από τους πιο επικίνδυνους κινδύνους (π.χ. κεφαλοκλεισίματα από πτώση βράχου). Αυτό είναι ένα κεντρικό επιχείρημα πολλών επικριτών.

3. Μποτιλιαρίσματα & νέοι κίνδυνοι. Η τοποθέτηση υποδομής προσελκύει περισσότερους επισκέπτες και αυτό, χωρίς σωστή ρύθμιση, μπορεί να οδηγήσει σε «μουρμούρα» και επικίνδυνες συνθήκες (άτομα να κινούνται το ένα πάνω από το άλλο, μεγάλες ουρές σε στενά σημεία όπου πέφτουν πέτρες). Η αύξηση επισκεψιμότητας στον Όλυμπο το τελευταίο διάστημα έχει ήδη επισημανθεί από ομάδες και μέσα. 

4. Ηθική πρόσβασης vs. επιλεκτικότητα. Υπάρχει και φιλοσοφικό ζήτημα: πρέπει όλα τα σημεία να είναι προσβάσιμα σε όλους; Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι μέρος της γοητείας και της αξίας των ορειβατικών διαδρομών είναι ότι απαιτούν προσπάθεια, γνώση και σεβασμό — και αυτό πρέπει να διατηρηθεί. 

Τεχνικά θέματα που πρέπει να απαντηθούν — ειδικά για τα συρματόσχοινα

Αν η παρέμβαση προχωρήσει, δεν αρκεί μόνο «να βάλουμε σύρματα». Χρειάζονται:

• Σαφείς προδιαγραφές συστήματος (τύπος αγκύρωσης, φορτία σχεδιασμού, υλικά αντοχής σε παγετό/κοροϊδία/διαβρώσεις).

• Πρόβλεψη για χρήση via-ferrata ή όχι. Αν το σύρμα προβλέπεται να χρησιμοποιείται σαν σταθερό σημείο ασφάλισης, τότε απαιτείται συστήματα που να επιτρέπουν καθαρή αγκύρωση με σετάκι (μαϊλόν/energetic absorber) — αλλιώς δημιουργείται ψευδαίσθηση ασφάλειας.

• Συντήρηση και ευθύνη. Ποιος θα ελέγχει και θα αντικαθιστά τα αγκύρια; Τι προδιαγραφές ελέγχου θα ισχύουν; Χωρίς συνεχή τεχνική συντήρηση, τα σταθερά στοιχεία γίνονται κίνδυνος.
  Αυτά είναι θέματα που πρέπει να απαντηθούν πριν υλοποιηθεί οτιδήποτε — και όχι με αυθαίρετες τοποθετήσεις. (Γενικές τεχνικές παρατηρήσεις στη διεθνή βιβλιογραφία για αρματώματα δείχνουν ότι η ασφάλεια είναι τόσο καλή όσο και η προδιαγραφή + συντήρηση — και αυτό σπάνια συζητιέται δημόσια). 

Εναλλακτικές προτάσεις — μέτρα λιγότερο ριζικά ή συμπληρωματικά

1. Ενημέρωση & υποχρεωτικό κράνος. Καμπάνιες ενημέρωσης, υποχρεωτικό κράνος για όσους εισέρχονται στο Λούκι, και δυνατότητα δανεισμού από καταφύγια. Αυτό είναι φτηνό, άμεσο και αποδεδειγμένα μειώνει τραυματισμούς λόγω πτώσης λίθων. 

2. Ρυθμίσεις επισκεψιμότητας. Χρονικά «πακέτα» εισόδου, περιορισμός ημερήσιων ομάδων ή υποχρεωτική δήλωση ανάβασης όταν το πλήθος ξεφεύγει. Η διαχείριση της ροής μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο «ουρών» στο στενό. 

3. Κατηγοριοποίηση διαδρομών & προώθηση εναλλακτικών. Αν υπάρχει θέληση να δοθεί πρόσβαση σε περισσότερους, προτείνεται η προώθηση και βελτίωση τεχνικά ελεγχόμενων διαδρομών (π.χ. το Πέρασμα/Δρόμος του Νάτση είναι μια ιστορική εναλλακτική διαδρομή — αλπική, εντυπωσιακή και λιγότερο πολυσύχναστη) παρά η μεταμόρφωση του Λουκιού. 

Τι χρειάζεται τώρα — ένα πλαίσιο δέσμευσης

1. Δημόσια διαφάνεια από την ΕΟΟΑ και εμπλοκή των τοπικών συλλόγων. Κάθε σχέδιο πρέπει να δημοσιοποιηθεί με τεχνική μελέτη, πρόβλεψη συντήρησης και οικονομικό πλάνο. Οι τοπικοί ΕΟΣ πρέπει να έχουν λόγο οι αντιδράσεις δεν γίνονται «επί προσωπικού» αλλά επειδή αφορά κοινό αγαθό. 

2. Διαβούλευση με επιστήμονες & ειδικούς ορειβατικής υποδομής. Μηχανολογικά/γεωτεχνικά στοιχεία, εκτίμηση επιπτώσεων στην κυκλοφορία λίθων και στο τοπίο.

3. Πιλοτική λογική πριν οποιαδήποτε μόνιμη τοποθέτηση. Αν κάτι χρειαστεί, δοκιμαστικά και με ρήτρες ανακατασκευασιμότητας — όχι μόνιμη «εισβολή» στο βράχο χωρίς επιστημονική θεμελίωση.

 Τεχνικά ζητήματα για το αρμάτωμα του Λουκιού

 

1. Σχεδιασμός & Προδιαγραφές

• Τι τύπος συρματόσχοινου θα χρησιμοποιηθεί (διάμετρος, υλικό, αντοχή σε πάγο/διάβρωση);

• Πώς θα γίνει η αγκύρωση (βαθιά βύσματα σε συμπαγές πέτρωμα, χημικές αγκυρώσεις, μηχανικές);

• Ποιο είναι το προβλεπόμενο φορτίο αντοχής (στατικό, δυναμικό σε περίπτωση πτώσης);

2. Via Ferrata ή απλή «χειρολαβή»;

• Αν το σύρμα είναι για πραγματική ασφάλιση, πρέπει να σχεδιαστεί ως via ferrata, με πιστοποιημένα σημεία αγκύρωσης και χρήση εξοπλισμού απορρόφησης ενέργειας.

• Αν τοποθετηθεί μόνο ως χειρολαβή/σκάλα, τότε δεν παρέχει ουσιαστική ασφάλεια σε πτώση, παρά μόνο ψευδαίσθηση.

3. Συντήρηση και Ευθύνη

• Ποιος θα έχει την ευθύνη περιοδικού ελέγχου (ΕΟΟΑ, ΕΟΣ Λιτοχώρου);

• Τι προβλέπεται για φθορά από παγετό, σκουριά, χαλάρωση αγκυρίων;

• Πόσο συχνά θα γίνονται αντικαταστάσεις;

4. Κίνδυνοι από υπερ-επισκεψιμότητα

• Η παρουσία συρματόσχοινου/σκάλας θα αυξήσει τον αριθμό αναρριχητών στο Λούκι.

• Πρέπει να εκτιμηθούν τα «μποτιλιαρίσματα» σε στενά σημεία και η συνέπεια στην πτώση λίθων από ομάδες που ανεβοκατεβαίνουν ταυτόχρονα.

5. Συμβατότητα με το περιβάλλον και την ιστορία

• Αλλοίωση φυσιογνωμίας: Το Λούκι είναι εμβληματική ορειβατική διαδρομή. Μόνιμες παρεμβάσεις αλλάζουν τον χαρακτήρα του.

• Υπάρχει εναλλακτική διαδρομή (π.χ. Δρόμος του Νάτση) που θα μπορούσε να αρματωθεί αντί του Λουκιού, ώστε να δοθεί «τουριστική» πρόσβαση χωρίς να αλλοιωθεί η ιστορική διαδρομή.

   

   Συμπέρασμα

   

  Η συζήτηση για τα συρματόσχοινα και τις σκάλες στο Λούκι του Μύτικα δεν είναι μια απλή «τεχνική» αντιπαράθεση. Αγγίζει την ασφάλεια, την ιστορία, την περιβαλλοντική προστασία και την ηθική του ποιος δικαιούται να φτάνει πού — όλα μαζί. 

  Όποια απόφαση ληφθεί, πρέπει να γίνει με τεκμηρίωση, διαφάνεια, σχέδιο συντήρησης και κυρίως με γνώμονα ότι δεν πρέπει να δημιουργηθεί μια επικίνδυνη ψευδαίσθηση ασφάλειας που θα κοστίσει ζωές περισσότερο παρά θα τις σώσει.