Στην καρδιά του άνυδρου και σμιλεμένου από τον άνεμο βουνού Κάκαβος, λίγο έξω από το χωριό Θάνος της Λήμνου, βρίσκεται ένα από τα πιο σπάνια και συγκλονιστικά ξωκλήσια της Ορθοδοξίας: η Παναγία Κακαβιώτισσα. Ένα μικρό εκκλησάκι δίχως σκεπή, χτισμένο κυριολεκτικά μέσα στη μήτρα του βράχου, που δεν μοιάζει με κανένα άλλο στον κόσμο.
Η πεζοπορία προς το ξωκλήσι ξεκινά από ένα μικρό χωματόδρομο. Σύντομα, η διαδρομή σε οδηγεί σε ένα τραχύ, βραχώδες τοπίο που απαιτεί λίγη προσοχή αλλά χαρίζει πολλή ανταμοιβή. Περπατώντας μέσα στη σιωπή του τοπίου, η μορφή του εκκλησιδίου εμφανίζεται αργά μπροστά σου, σχεδόν σαν να ξεπροβάλλει μέσα από τον ίδιο τον βράχο. Το λευκό του χρώμα, σε πλήρη αντίθεση με το γκριζόμαυρο του βουνού, σε καλεί κοντά του με έναν τρόπο που δεν είναι εύκολο να εξηγηθεί.
Το εκκλησάκι είναι μικρό – μόλις 18 τετραγωνικά – μα εκπέμπει δύναμη και γαλήνη. Δεν έχει σκεπή. Ο ουρανός είναι το ταβάνι του, κι ο βράχος το καταφύγιό του. Η φυσική του απλότητα ενισχύει την πνευματική του δύναμη. Είναι χτισμένο από ακατέργαστη πέτρα, από τα ίδια υλικά που το περιβάλλουν. Στο εσωτερικό του, ένας λιτός πέτρινος τοίχος χωρίζει τον κυρίως ναό από το ιερό, λειτουργώντας ως αυτοσχέδιο τέμπλο. Δεν υπάρχουν αγιογραφίες ή πολυέλαιοι· μόνο φως, βράχος και προσευχή.
Η ιστορία της Παναγίας Κακαβιώτισσας χάνεται στους αιώνες, φτάνοντας μέχρι τους μοναχούς της Μονής Σίμωνος Πέτρας του Αγίου Όρους. Κατά την Τουρκοκρατία, ήρθαν στη Λήμνο, βρίσκοντας καταφύγιο στην απομόνωση αυτού του άγριου αλλά ιερού τοπίου. Όταν ο τελευταίος μοναχός έφυγε, άφησε την εικόνα της Παναγίας σε ντόπιο κάτοικο, και μέχρι σήμερα η οικογένεια Μουμτζή από τον Κοντιά διατηρεί αυτό το ιερό κειμήλιο.
Κάθε χρόνο, την Τρίτη της Διακαινησίμου – λίγο μετά το Πάσχα – η εικόνα επιστρέφει για μια μόνο μέρα στο εκκλησάκι. Μια μοναδική Θεία Λειτουργία τελείται εκεί, ενώ πλήθος πιστών και επισκεπτών ανηφορίζει για να ζήσει αυτή την ξεχωριστή εμπειρία. Δεν είναι απλώς μια τελετή – είναι ένας τρόπος να συνδεθείς με το θείο μέσα από τη φύση και την ιστορία.
Η θέα από το σημείο είναι απερίγραπτη. Ο ορίζοντας ανοίγεται μπροστά σου, με το Αιγαίο να σμίγει με τον ουρανό. Ο αέρας φυσάει διαφορετικά εκεί, σαν να έχει περάσει μέσα από προσευχές και αιώνες.
Η Παναγία Κακαβιώτισσα δεν είναι ένας τουριστικός προορισμός. Είναι μια εμπειρία. Είναι η συνάντηση της πίστης με το τοπίο, της παράδοσης με τη σιωπή. Κι όταν σταθείς μπροστά της, ιδρωμένος από την ανάβαση και συγκινημένος από την απλότητά της, νιώθεις πως βρίσκεσαι σε έναν τόπο που σε χωράει ολόκληρο – σώμα και ψυχή.
Ίσως να είναι αυτό που χρειαζόμαστε: ένα εκκλησάκι χωρίς σκεπή, για να μπορούμε να μιλάμε με τον Θεό κοιτάζοντας απευθείας τον ουρανό.
